Cinsel İlişki Yoluyla Bulaşan Hastalıklara Giriş
An Introduction to Sexually Transmitted Diseases

Cinsel ilişki youyla bulaşan hastalıklar nelerdir (CİYBH)?

Cinsel ilişki yoluyla bulaşan nastalıklar (CİYBH) (Sexually Transmitted Diseases (STD)), cinsel ilişki esnasında vücut teması yoluyla bulaşabilen hastalıklardır. Bu hastalıklar, virüs, bakteri veya parazitler nedeniyle oluşurlar. Bu hastalıklar aynı zamanda eski isimleri olan Cinsel İlişki Yoluyla Bulaşan Enfeksyonlar (CİYBE) (Sexually Tranmitted Infections (STI) olarak da bilinirler. En az 25 tane cinsel yolla bulaşan hastalık vardır. Hepsinin ortak yanı, vajinal, anal ve oral ilişkiyi de içeren cinsel münasebetlerle bulaşmalarıdır. Bu sayfada bahsedilen hastalıklar bütün CİYBH’ın bir listesi değil, sadece en yaygın olanlarıdır. Aynı zamanda HIV’nin geçmesi, ( transmission of HIV) ile ilgili de bir bilgi sayfası mevcuttur.

CİYBH’a yakalandığınızı nasıl anlarsınız?

Cinsel olarak aktif olan herkesin CİYBH’a yakalanma ihtimali vardır. Bazı CİYBH’ın, cinsel organlardan gelen akıntı, idrara çıkarken ağrı ve cinsel organların şişmesi ve iltahaplanması gibi belirtileri olabilir. Chlamydia gibi, bazı CİYBH’ın belirtisi olmayabilir. Bu yüzden, eğer bu tip hastalıklara yakalanma tehlikeniz varsa, CİYBH’ı belirlemek üzere, bir kontrolden geçmenizi tavsiye ederiz. Bazan CİYBH’ın belirti göstermeleri uzun zaman alabilir ve siz de bu arada, başkalarına bu hastalıkları bulaştırabilirsiniz, bu da kontrole gitmenizi daha da önemli kılar. Eğer, düzenli bir ilişkiniz varsa ve CİYBH’a yakalandı iseniz, bu eşinizin sizi aldattığı anlamına gelmez. CİYBH belirtileri bazan enfeksyon kapıldıktan aylar sonra ortaya çıkabilir.

Kendinizi CİYBH’dan nasıl koruyabilirsiniz?

Eşiniz (eşleriniz) ve kendiniz, düzenli kontrollere giderek ve cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanarak, CİYBH’a yakalanma tehlikenizi azaltabilirsiniz. Ne kadar çok eşli olursanız, CİYBH’a yakalanma olasılığınız da o kadar artar. Hastalaıklara yakalanma tehlikesini azaltmanın başka yolları, oral ilişki sırasında, diş lastiği veya prezervatif kullanmak, sex sırasında kullandığınız aletleri temizlemek, cinsel ilişkiden sonra elleri yıkamak ve düzenli cinsel organ temizliğine özen göstermektir.

CİYBH’a yakalanıp yakalanmadığınızı bilmek neden önemlidir?

Birçok CİYBH çok bulaşıcıdır ve tedavi edilmezse, kısırlık gibi kalıcı hasarlar bırakırlar. Birçok CİYBH, eşten eşe, bazıları da anneden doğmamış çocuğa bulaşabilirler. CİYBH aynı zamanda HIV’nin kapılmasını kolaylaştırabilir.

CİYBH kılavuzu

Bacterialvajinosis (BV)(bakteriyel dölyolu iltahabı), bu cinsel ilişki yoluyla bulaşmadığı için, kesin olarak bir CİYBH kategorisine girmez. Ancak, cinsel ilişkiyle daha da şiddetlenir ve cinsel ilişki yaşamamış kadınlardan ziyade, cinsel olarak aktif olan kadınlarda görülür. Vajinada bulunan sağlıklı normal bakterilerdeki bir dengesizlikten kaynaklanır ve genelde zararsız olup fark edilmeden geçmesine rağmen, bazan balık kokulu koyu bir akıntıya sebep olur. BV’a neyin sebep olduğuna dair bir açıklama olmamasına rağmen, vajinanın asidik yaradılışını etkilediği düşünülerek, spermlerin alkali yaradılışlarının buna sebep olabileceği konusunda tahminler yapılmıştır. Başka bir sebebi de rahim içi hamileliği önleyici aletler (spiral) olarak tahmin edilmiştir. BV kadından erkeğe geçemez, ancak tedavi olunması, BV’ın zamanla yürüyüp, idrar yollarına veya yumurtalık kanallarına gidip enfeksyonlara sebep olma ihtimali olduğu için, önemlidir. BV tedavisi, vajina için kullanılan bir krem veya antibiyotik almak şeklinde olur.

Balanitis (balanit) genelde, kendi çapında bir enfeksyon olarak değil, bir enfeksyon belirtisi olarak tanımlanır. Kesin anlamda bir CİYBH değil, cinsel olarak aktif olmanın bir sonucudur. Sadece erkeklerde görülür ve kendini, penis başında bir enfeksyon şeklinde belli eder, sünnet olmamış erkeklerde daha sık görülür. Temizliğin ihmal edilmesi sonucunda, spermiside ve prezervatif kullanmasından dolayı tahriş sonucunda, mantar oluşması ve parfümlü sabun kullanımı sonucunda oluşabilir. Belli bazı sabunların kullanılmaması ve penis derisinin altının yıkanması youluyla önlenebilir. Tedavisi, iltihabı geçirici kremler ve gerekirse antibiyotik kullanılmasıdır.

Chlamydia (chlamydia enfeksyonu) tedavi edilebilir, bakteri yoluyla geçen, en yaygın CİYBH’dır. Eğer, tedavi edilmezse ilerde çok ciddi sorunlara sebep olabilir. Kadınlarda rahimin enfekte olmasıdır. İdrar yolları, makat ve gözler, her iki cinste de enfekte olabilir. Enfeksyonun belirtileri herhangi bir zamanda ortaya çıkabilir. Bu genelde bulaştıktan sonraki 1-3 hafta arasındadır. Ancak, belirtiler uzun bir süre ortaya çıkmayabilir. Chlamydia ile ilgili daha fazla bilgi edinin.

Kasık biti, küçük yengece benzer, saç veya kılda yaşayan ve kan emen parazitlerdir. Genelde, mahrem yerlerdeki kıllarda yaşarlar, ancak, kol altı kıllarında, vücutta, ve kaş gibi yüzdeki kıllarda, kasık bitine rastlamak mümkündür. Kasık biti, vücuttan uzak yerlerde de yaşayabilir, bu yüzden de, kıyafet, havlu ve çarşaflarda da bulunabilirler. Sizde, farkına varmadan, kasık biti olmuş olabilir, 2-3 hafta sonra kaşınmaya başlarsınız. Bitler, genelde cinsel ilişki sırasında vücut temasıyla bulaşırlar, ancak, başkalarıyla aynı kıyafetleri, havluyu veya nevresimi kullanmayla da bulaşabilirler. Buna yakalanmamanın etkili bir yolu yoktur, ancak başkalarına geçmesini engellemek için, kıyafetlerinizi ve yatak takımlarınızı sıcak suda yıkayın. Parazitleri öldürmek için, eczanalerden losyon alıp, vücudunuza sürebilirsiniz. Mahrem kıllarınızı traş etmek, bitlerden kurtulmayı garantilemez.

Epididymitis (epididimit) epiditimisin, spermlerin biriktiği, testislerin üstündeki bir tüp sisteminin, iltahaplanmasıdır. Her zaman bir CİYBH sonucu oluşmaz, ancak böyle bir hastalık sonucunda olduğu zaman, genelde Chlamydia veya Belsoğukluğunun bulunmasından dolayı olur. Belirtileri, şişmiş, ağrıyan testisler ve erbeziler torbasıdır. Bu hastalığı önlemenin en etkili yolu, chlamydia ve belsoğukluğunu önlemenin en etkili yolu olduğu için, cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanmaktır. Epididimit bulaşıcı değildir, ancak, epididimite sebep olan enfeksyonlar (bakınız, Chlamydia ve belsoğukluğu) bulaşıcıdır. Tedavi, genelde esas enfeksyonu, antibiyotik yoluyla tedavi etmektir.

Genital herpes (Üreme yollarında zona)ya, basit zona virüsü sebep olur. Bu virüs, ağızı, üreme bölgelerini, anüsün etrafındaki deriyi ve parmakları etkileyebilir. İlk zona ortaya çıktıktan sonra, virüs sinir ipliklerinde saklanır, burada, hiç belirti göstermeden farkedilmeyebilir. İlk enfeksyonun belirtileri genelde, bulaştıktan 1-26 gün arasında ortaya çıkar ve iki üç hafta kadar sürer. Kadın ve erkeklerde bir veya daha fazla belirti görülebilir. Bunlar, üreme bölgelerinde veya makatta, kaşıntı veya hafif bir gıdıklanma, patlayıp acılı yaralar bırakan, acılı içi su dolu kabarcıklar, açık yaralara değerse sancılı idrara çıkma, grip gibi, sırt, bel, baş ağrısı, şişkin bezler veya ateş şeklinde olabilir. Üreme yollarında zona Genital Herpes ile ilgili daha fazla bilgi edinin.

Üreme bölgelerinde siğiller, kadın veya erkeğin üreme bilgelerinde ortaya çıkan, küçük et çıkıntıları şeklindedir. Bunlar Human Papilloma virüsü (HPV) sonucunda oluşurlar. Siğiller, üreme bölgelerinde veya eller gibi vücudun farklı bölgelerinde oluşabililer. Üreme bölgelerinde siğil oluşturan virüsü kaptıktan sonraki, 1 ila 3 ay içinde üreme bölgelerinizde siğiller çıkar. Siz veya eşiniz, üreme bölgelerinizde, küçük pembe/beyaz kabartılar veya daha büyük karnı bahar şeklinde kabarcıklar farkedebilirsiniz. Siğiller, vulvanın, penisin, erbeziler torbasının veya anüsün çevresinde oluşabilirler. Tek başına veya toplu şekilde oluşabilirler. Kaşıntıya sebep olabilirler ancak genelde acısızdırlar. Genelde daha başka belirti göstermezler ve siğilleri görmek kolay olmayabilir. Eğer, bir kadının rahminin içinde siğil oluşursa, bu hafif bir kanamaya veya nadiren değişik renkli vajinal bir akıntıya sebep olabilir. Üreme bölgelerinde siğiller genital warts ile ilgili daha fazla bilgi edinin.

Belsoğukluğubakterilerin sebep olduğu bir enfeksyondur. Cinsel ilişki yoluyla bulaşır ve rahimi, idrar yollarını, makatı, anüsü ve boğazı enfekte eder. Enfeksyonun belirtileri, enfeksyon kapıldıktan sonraki 1 ile 14 gün içerisinde ortaya çıkar. Belsoğukluğuna yakalanmış olup, belirtilerin görülmeyebilir. Belirtiler, kadınlardan ziyade erkeklerde görülür. Belsoğukluğu gonorrhoea ile ilgili daha fazla bilgi edinin.

Bağırsak enfeksyonları da cinsel ilişki yolu ile bulaşabilir. En yaygın görülen iki enfeksyon, Amip ve Gardiasisdir. Bunlar, bakteriyel enfeksyonlarıdır ve bağırsağa gittikleri zaman, ishal ve mide kramplarına sebep olurlar. Bağırsak enfeksyonları, bunlara yakalanmış birisi ile cinsel ilişkide bulunulursa bulaşabilir, bunlar daha çok anal sex veya anüsün ağız veya dille uyarılması yolu ile, dışkı yolları teması ile bulaşır. Bu enfeksyonlar, prezervatif, lasteks eldiven veya diş plastiği kullanılarak önlenebilir. Sex aletleri kullanıldıktan sonra dikkatlice temizlenmeli ve eller yıkanmalıdır. Bu enfeksyonların tedavilerinin çoğunda ishal önleyici ilaçlar yeterli olur ancak, bazan antibiyotikler de kullanılabilir.

Sarılık karaciğerin iltahaplanmasıdır. Birçok farklı sarılık vardır, en yaygınları A,B ve C’dir. Bu virüslerin hepsi farklı hareket eder. Sarılık, içki veya uyuşturucu kullanımı sonucu oluşabilir, ancak genelde virütik bir enfeksyon sonucudur. Sarılık hepatitis hakkında daha fazla bilgi edinin.

Moloskum, Moloskum Kontacisum Virüsünün sebep olduğu bir deri hastalığıdır. Deride küçük kabartılar şeklinde ortaya çıkar ve iki hafta ile birkaç yıl kadar sürebilir. Moloskum, basen, kalça, üreme bölgelerinde ve bazan yüzdeki deride, çil büyüklüğünde, inci şeklinde kabartılara sebep olur. Bunlar, cinsel ilişki esnasında, deri teması ile bulaşırlar. Hastalığın bulaşması, prezervatif kullanımı, hastalığa yakalanmış birisiyle deri teması engellenerek ve hastalık tedavi edilene kadar cinsel ilişkiden kaçınmakla önlenebilir. Çoğu zaman, moloskum tedavi gerektirmez ve bir süre sonra kendi kendine geçer. Ancak, kabartılardan dondurulma yolu ile veya belli ilaçlar sürülerek kurtulunabilir.

Belli sebebi olmayan idrar yolu enfeksyonu (non-specific urethritis(NSU)), erkeklerin idrar yollarının iltahaplanmasıdır. Bu iltahaplanma farklı enfeksyonlar sonucunda oluşabilir, bu enfeksyonların en yaygın olanı chlamydiadır. BSOİYE bir ilişkide, aylarca hatta yıllarca sürebilir. BSOİYE belirtileri, idrara çıkarken ağrı veya yanma, sabah ilk olarak daha belirgin fark edilebilen, penisten gelen beyaz/bulanık bir akıntı, sık sık idrara çıkma hissidir. Genelde belirtiler görülmeyebilir, ancak bu enfeksyonu eşinize bulaştıramayacağınız anlamına gelmez. NSU hakkında daha fazla bilgi edinin.

Uyuza, derinin altına girip, kaşıntıya sebep olan parazit bir böcek sebep olur. Bu böcekler görülemeyecek kadar küçüktür ve birçok insan bunlara yakalandığının farkına varmaz. Bunlar, bulaştıktan 2 ila 6 hafta arasında bir sürede, kaşıntıya sebep olurlar. Bu parazite yakalanmanın en yaygın yolu, cinsel ilişki sırasında deri temasıdır, ancak, başkalarıyla aynı havlu, kıyafet ve yatak takımlarını kullanma yolu ile de bulaşır. Uyuza yakalanmamanın etkili bir yolu yoktur, ancak başkalarına geçmesini engellemek için, kıyafetlerinizi ve yatak takımlarınızı sıcak suda yıkayın. Parazitleri öldürmek için, eczanalerden losyon alıp, vücudunuza sürebilirsiniz.

Frengi (syphillis) BK sık görülen bir enfeksyon değildir, ancak başka ülkelerde yaygındır. Bakterilerin sebep olduğu bir enfeksyondur. Genelde cinsel ilişki yoluyla bulaşır, ancak, anneden doğmamış çocuğa da geçebilir. Frenginin belirtileri kadınlarda ve erkeklerde aynıdır. Bu belirtileri tanımlamak kolay değildir ve enfekte olmuş birisiyle cinsel ilişkide bulunduktan 3 ay kadar sonrasında ortaya çıkabilirler. Frenginin farklı aşamaları vardır. İlk ve ikinci aşamaları çok bulaşıcıdır. Syphillis (frengi) ile daha fazla bilgi edinmek için.

Mantar, bu aynı zamanda kandiasis olarak da bilinen genelde deride yaşayan ve zararsız bakteriler tarafından dengede tutulan bir mantardır. Ancak bu mantar çoğalırsa, kaşıntıya, şikinliklere, acıya ve erkek ve kadınlarda akıntıya sebep olur. Kadınlarda idrara çıkarken, koyu beyaz bir akıntı ve ağrı görülebilir. Erkekler aynı akıntıyı penislerinde fark ederler ve derilerini geri çekmekte zorlanırlar. Mantar, cinsel ilişki yoluyla enfeksyona yakalanmış birisinden kapılabilir, ancak, dar naylon veya likra iç çamaşırı kullanmak veya belli antibiyotikler de mantara sebep olabilir. Bazan ise sebep olmayabilir veya belli bir sebebi olmayabilir. Mantarın bulaşması cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanımı ile, erkeklerde ise penis derisinin altını yıkamak yoluyla önlenebilir. Mantar tedavisi anti-fungal krem kullanarak sağlanabilir. Mantar, özellikle kadınlarda tekrar edebilir.

Trichomonas Vaginosis (yumuşak deri nodülleri vajşna enfeksyonu), aynı zamanda Triş (Trich) olarak da bilinir ve buna, kadınların vajinasında, erkeklerin de idrar yollarında bulunan bir parazit sebep olur. Genelde belirtileri olmaz. Eğer, belitiler görülürse, bunlar, erkeklerde, idrara çıkarken ağrılı akıntı ve akıntı, kadınlarda, cinsel ilişki ve idrar yaparken acı, ve vulvanın iltahaplanmasıdır. Bu hastalığa genelde, yakalanmış birisiyle, oral, anal veya vajinal cinsel ilişkide bulunursanız yakalanabilirsiniz. Tedavi antibiyotik kullanarak olur, ve hastalık genelde tekrar etmez.

Burada verilen bilgiler, profesyonel tıbbi bilgiler olarak verilmemiştir. Eğer, burada verilen bilgiler hakkında endişeniz varsa, lütfen sağlık görevlinizle bunu tartışın.

Avert.org ’da başka CİYBH (STD-related pages) ilgili bilgi bulabilirsiniz.