صدمه به ستون فقرات – مراحل اولیه
Spinal Cord Injury – Early days

طی چند هفته اول پس از آسیب دیدن ستون فقرات، هیچکس نمی داند که تا چه حد این آسیب دیدگی جدی است. مشکل این است که بلافاصله پس از آسیب دیدن ستون فقرات پدیده ای بنام شوک ستون فقرات بوجود می آید. در نتیجه این شوک تماس بین ستون فقرات و بقیه بدن مختل می شود و بطور موقت آن بخش بدن که در پائین محل آسیب قرار دارد بی حس می شود.

برخی از بیماران ممکن است بسیاری از حواس و حرکات خود را پس از پایان شوک ستون فقرات بدست آورند. طی این دوره هیچ آزمایشی برای پیش بینی میزان بهبودی وجود ندارد. بنابراین اگر از ناتوانی پزشکان و پرستاران در دادن پاسخ صریح به سئوالاتی که دارید مایوس شده اید، لطفا به یادداشته باشید که آنها واقعا از دادن اطلاعات قطعی به شما در این مرحله مقدماتی ناتوان هستند. آنها نه می خواهند شما را بیش از حد خوش بین کنند و نه اینکه امید به بهبودی را در شما از بین ببرند.

وقتی که شوک ستون فقرات تمام شد، میزان واقعی صدمه را می توان تخمین زد و امکان احیاء توانایی بیمار را می توان با دقت بیشتری پیش بینی کرد. بررسی دقیق سایر حرکات و حواس بدن باید صورت گیرد تا بتوان عواقب صدمه دیدگی ستون فقرات را تعیین کرد.

درمورد صدمه دیدگی های پیشرفته به ستون فقرات یعنی صدماتی که تا گردن و یا قسمت فوقانی کمر را شامل می شود، عواقب آن همیشه جدی تر از صدمه دیدگی های محدودتر است، مستقل از اینکه میزان خود صدمه چقدر باشد. بعنوان مثال، بسیار ممکن است که علاوه بر پاها، دستان هم مختل شوند. البته ممکن است فرد صدمه دیده برخی از حواس یا حرکات دست و پایش را در صورتی که آسیب به ستون فقراتش بصورتی محدود (یا ناکامل) باشد مجددا بدست آورد. در مورد برخی از صدمه دیدگی های پیشرفته، فرد مصدوم ممکن است برای تنفس به کمک احتیاج داشته باشد.

در مورد صدمه دیدگی های محدود، یعنی صدماتی که متوجه قفسه سینه و قسمت تحتانی کمرخفیف تراست، پاها و نه دستان مختل می شوند. در این مورد نیز، فرد مصدوم ممکن است برخی از حواس و حرکات پاهایش را مجددا بدست آورد بسته به میزان صدمه ای که به او وارد آمده است. بدست آوردن قابلیت استفاده از دست و پا انجام فعالیت های روزانه را به مراتب آسانتر می کند. در این حالت، بسیاری از کسانی که مصدوم شده اند می توانند قابلیت یک زندگی مستقل را پس از کامل شدن دوره التیام و توانبخشی شان بدست آورند.

علاوه بر عواقب آشکار صدمه دیدگی ستون فقرات – محدود شدن قابلیت حرکت و احساس در پائین محل صدمه – یک رشته مشکلات دیگر وجود دارد که فرد مصدوم ممکن است با آنها مواجه شود. شاید یکی از مهمترین مشکلات عدم توانایی فرد مصدوم در کنترل معده و مثانه اش باشد. طی دوره مقدماتی شوک ستون فقرات این کنترل ممکن است بطور کامل از دست برود. در چند هفته و ماه پس از این وضعیت، این کنترل به درجات مختلف، با توجه به درجه و شدت صدمه دیدگی، ممکن است باز گردد. در اثر تمرین و داشتن محرک خوب، فرد مصدوم می تواند روش های مناسب برای انجام فعالیت های حیاتی ممکن را یادگرفته و انجام دهد. کسانی که متحمل صدمات خفیف تر شده اند و یا صدمات آنها بطور کامل به ستون فقرات شان لطمه نزده است ممکن است بتوانند از حواس و حرکات کافی برای انجام کامل این فعالیت های روزمره برخوردار شوند حال آنکه برای کسانی که قابلیت استفاده از دستان و پاهای خود را بطور جزئی یا کامل از دست دادند، یک مددکار باید برای انجام این فعالیت ها به آنها کمک کند.

توانبخشی

توانبخشی یک رشته اقدامات است که در اولین فرصت ممکن پس از صدمه دیدگی شروع می شود. هدف از این اقدامات این است که فرد مصدوم استقلال خود را در درازمدت تا آنجا که ممکن است بدست آورد. فعالیت هایی که توانبخشی شامل آنها می شود گسترده هستند. این ممکن است شامل درگیر شدن پزشکان و پرستارانی شود که مانع از بروز مشکلات درازمدت در فرد مصدوم می شوند، و همینطور فیزیوتراپ ها و متخصصین بهبود شرایط کار (occupational therapists) را شامل شود که تمرین های فیزیکی ویژه ای برای فرد ترتیب می دهند و یا برای انجام فعالیت های ضروری او را تمرین داده و یا برای استفاده او وسایل کمکی فردی تهیه و نصب کنند.

برنامه های حرکات فعال و غیرفعال در اولین فرصت پس از صدمه دیدگی شروع می شوند تا مانع از سفت شدن اندام و مفاصلی شوند که قابلیت انجام فعالیت های پایه ای ولی مهمی مانند غداخوردن، شست و شو، لباس پوشیدن، و حرکت از تخت به صندلی چرخدار را ممکن است در آینده مشکل سازند. به هر میزان که روال توانبخشی جلو می رود، به هر فرد تکنیک ها و فعالیت هایی نشان داده می شود که متناسب با توانایی های ویژه خود اوست برای اینکه بتواند کارهای روزمره خود را بهتر سازمان داده و یا انجام دهد.

مستقل از میزان صدمه دیدگی، هر کدام از ماهیچه هایی که کار می کنند در اثر انجام تمرین، توانایی آنها افزایش خواهد یافت و در دراز مدت در کسب زندگی مستقل فرد مصدوم موثر خواهند بود. در وهله اول، درد ناشی از صدمه ممکن است فعالیت فرد را محدود کند، ولی هرچه دوره التیام پیشرفت می کند، قابلیت فرد برای انجام تمرین های بیشتری افزایش می یابد.

بازگردان استقلال به فردی که ستون فقرات اش صدمه دیده است، به او کمک می کند تا یک زندگی اجتماعی فعال داشته باشد و نسبت به زندگی طرز تلقی مثبتی بدست آورد. این نه فقط به خود فرد مصدوم کمک می کند بلکه بر افراد نزدیک به او، از جمله خانواده، دوستان، همکاران و کارکنان درمانی که در زندگی او درگیر هستند، نیز تاثیر مثبت می گذارد.

نقش شما

مستقل از اینکه میزان صدمه به ستون فقرات چقدر باشد، هر فرد مصدوم بالاخره شاهد نوعی پیشرفت در وضعیت خود خواهد بود. این میزان پیشرفت نه فقط بستگی به میزان صدمه بلکه همینطور به خود این افراد و کسانی که نزدیک او هستند هم دارد. اگر کسی قابلیت راه رفتن خود را از دست بدهد، او هنوز می تواند فکر کند، برنامه ریزی کند، محبت کند و کسی را دوست داشته باشد و یا از زندگی لذت ببرد، کار کند و برای داشتن زندگی بهتر تلاش کند. با پیشرفت تکنولوژی امکانات هر چه بیشتری برای کمک در مقابل کسانی که ستون فقرات آنها صدمه دیده است قرار می گیرد و بیشتر این افراد از یک زندگی مفید و فعال برخوردار می شوند.

خانواده و دوستانی که از فرد مصدوم حمایت می کنند می توانند در بهبودی او بسیار موثر باشند بویژه اگر آنها بتوانند در برنامه درمانی او نقش فعال داشته باشند. خانواده و دوستان لازم است در ماهها و سال های سخت پس از صدمه دیدگی حمایت خود را از فرد مصدوم حفظ کنند بویژه اینکه چنین افرادی باید مراحل مختلف زندگی شان را با شرایط جدیدی که در آن بسر می برند منطبق کنند.

در افتادن در دروه های افسردگی و خشم، انگیزه فرد مصدوم برای بهبودی خود را کاهش می دهد. این احساسات بخشی از عکس العمل عادی فردی است که متحمل صدمه جدی شده است و اغلب کمک مشترک خانواده، دوستان، پزشکان و پرستاران طی این دوره های دشوار لازم است تا یک وضعیت روحی مستقل و امیدوارکننده را به فرد مصدوم برگردانند.

علاوه بر تنظیماتی که دوست یا خویشاوند مصدوم شما باید از سر بگذارند، خود شما نیز لازم است تغییرات زیادی را متقبل شوید، مانند اینکه احتمالا مددکاری برای او شوید و یا کمک مالی بیشتری به خانواده بکنید. این روال کنار آمدن با شرایط جدید به همان اندازه برای شما دشوار است که برای فرد نزدیک به شما که صدمه دیده است. شما می توانید این روال را تسهیل کنید اگر که به جای ایده ها و باورهای غیرواقعی اطلاعات مستند را جایگزین کنید.