İş yerinde anlaşmazlıklar
Disputes at work

Anlaşmazlıkları anlaşarak halletmeye çalışın

En iyi şekilde idare edilen iş yerlerinde bile bazan anlaşmazlıklar çıkabilir. Bunun sebepleri farklıdır - bazan iş yerinde size yasal haklarınızın verilmediğini veya ayırıma uğradığınızı düşünebilirsiniz. Sebep ne olursa olsun, anlaşmazlıkları çözmenin en iyi yolu, olay olduğu zaman, olanlar hakkında konuşmaktır.

Küçük bir olayı resmi mevkilere getirmeden çözmek mümkündür. Daha ciddi sorunlar, disiplin ve şikayet işlemleri gerektiren olaylar, resmi görüşmeler ve anlaşmalar gerektirebilir.

Birçok iş verenin, kapsamlı şikayet ve disiplin işlemleri vardır. Bunların nasıl işlediğini bilmek önemlidir. Bu size, endişenizi açıkça belirtebilmenizi sağlar, bir çözüm tanımlamanıza yardımcı olur ve sizi, hem maddi ham manevi açıdan, zaman ve maddi kayıba sebep olan yasal yollara başvurmaktan kurtarır.

Olaylara bu tür bir yaklaşım, sorunların büyümesine ve iş ilişkilerinin bozulmasına engel olur.

Anlaşmanıza yardımcı olması için danışın

Öncelikle iş vereninizin şikayet ve disiplin işlemlerini uygulayıp uygulamadığını tanımlayın. Eğer, bu işlemler uygulanıyorsa, onları anladığınıza emin olun.

Her zaman daha fazla yardım için,

• ACAS’a (The Advisory, Conciliation and Arbitration Service (Danışmanlık, Uzlaştırma ve Hakemlik Servisi)) yardım hattına;

• sendikanıza;

• Vatandaşlık Danışma Bürosuna, Hukuk Bürosu veya daha başka ücretsiz danışma hizmeti sunan herhangi başka bir kuruluşa başvurabilirsiniz.

Eğer, iş vereniniz, size ’uzlaşma anlaşması’ ve tazminat vaad edip, davanızı düşürmenizi isterse, önce yasal bir kuruma danışın, çünkü;

• bu haksız yere işten çıkarılma davanızı, Yüksek İş Mahkemesine götürmenize engel olabilir;

• bu anlaşma ancak, imzalamadan önce, anlaşma ve anlaşmanın sonuçları hakkında, iş vereninizden tamamen bağımsız, yasal olarak danıştı iseniz geçerlidir. Birçok iş veren bu konuda danışmanız için size maddi yardımda bulunurlar.

Çalıştığınız yerdeki şikayet ve disiplin işlemleri

Ekim 2004’den itibaren, çalışanlar ve iş verenlerin, iş yerindeki anlaşmazlıkları çözmek için en az üç - adımlık bir işlem uygulamaları gerekmektedir. Buna benzer olarak, disiplin ve şikayet olaylarında da, üç-adımlık bir işlem uygulanacaktır.

Şikayet İşlemleri

Eğer, iş yerinde size nasıl davranıldığı konusunda huzursuz iseniz, iş anlaşmanızda veya iş yerindeki el kitapcığınızda, iş yerinde şikayet işlemleri konusunu kontrol ediniz.

Size, bir üst veya en üst müdürünüzle, veya küçük bir şirkette çalışıyorsanız, iş vereninizle, şikayetinizi tartışma imkanı verilmelidir. Sonra da, mümkünse, eğer siz sonuçtan tatmin olmazsanız, itiraz edebileceğiniz bir üst bir müdürün olması gereklidir.

Eğer, şikayetinizi çözümleme fırsatı verilmezseniz, bu anlaşmanıza aykırı olabilir.

Davanızı, Yüksek İş Mahkemesine götürmek için yeterli sebebiniz olup olmadığını anlamak üzere uzman bir görüş almadan, istifa etmeyin.

Disiplin işlemleri

İş yerindeki disiplin işlemlerinin adil, şeffaf ve etkili olması gereklidir. Anlaşmanız veya el kitapçığınız, disiplin işlemleriyle ilgili kurallar hakkında bilgi verebilir. En azından;

• neden disiplin işlemleri uygulandığı size açıklanmalıdır;

• size bir açıklama yapma fırsatı tanınmalı veya olayın sizin ağzınızdan olan şekli dinlenmelidir; ve

• sonuçtan memnun kalmazsanız, itiraz hakkı verilmelidir.

Birinin size refakat etme hakkı

Eğer, arzu ederseniz, iş vereniniz görüşmede birisinin size refakat etmesine izin vermelidir. Size refakat eden meslektaşınız, sizinle konuşabilir ancak sizin adınıza sorulara cevap veremez. Eğer, bu isteğiniz red edilirse, üç ay içinde Yüksek İş Mahkemesine şikayette bulunabilirsiniz.

İşten çıkarılmanız haksız yere mi?

İşten çıkarılma nedir?

İşten çıkarılma, aşağıdaki nedenlerden dolayı iş anlaşmanızın sona ermesidir.

• iş vereninizin önceden haber verip veya vermeyip, anlaşmanızı sona erdirmesi;

• eğer, belli süreli bir anlaşmaya maruzsanız ve anlaşmanız aynı şartlarda yenilenmeden sona ererse;

• iş vereninizin davranışları size, anlaşmanızı sona erdirme fırsatı tanıyıcı bir davranışta bulunduysa ve siz bu şartlar altında işi bıraktıysanız;

• işten çıkarılmanız bir işten çıkarılma özeti (summary dismissal) ise.

İşten çıkarılma nedenleri ve önceden haber vermek

İş vereniniz, önceden haber verip, sizi herhangi bir sebeple işten çıkarabilir ancak bu yasal bir işten çıkarılma olmayabilir.

Bir yıl çalıştıktan sonra, işten çıkarılma nedenlerinizin size 14 gün içinde yazılı olarak verilmesini isteyebilirsiniz. İş vereniniz tarafından verilen yazılı neden, haksız yere işten çıkarılma başvurusunda delil olarak kullanılabilir.

Kimler Yüksek İş Mahkemesine haksız yere işten çıkarılma davası açabilirler?

Haksız yere işten çıkarılma davası açabilmek için, bir çalışan olmalı ve iş vereniniz için en az bir yıl çalışmış olmanız gereklidir. Otomatik olarak haksız yere işten çıkarmada, bu sürenin tamamlanmış olması gerekli değildir.

Eğer, örneğin, polis için çalışıyorsanız veya anlaşmanız yasal değilse, veya örneğin ’ödeme’ kitapcığına bakınız, dava açamazsınız. Bir yaş sınırlaması da olabilir.

Haklı mı, haksız mı işten çıkarılma; Yüksek Mahkeme nasıl karar verir?

İş vereninizin, işten çıkarılma sebebinizin veya esas işten çıkarılma sebebinin, aşağıdaki haklı beş muhtemel sebepten biri olduğunu, göstermesi gereklidir;

• Sizin işi yapabilme kapasiteniz veya yeteneğinizin (olmadığını);

• Sizin tutumunuzun

• Gerçekten zorunlu işten çıkarılma durumunun olduğunu, sizin adil bir şekilde şeçildiğinizi, ve size danışıldığını ve başka seçeneklerin size sunulduğunu;

• Yasal bir kısıtlama olduğunu, örneğin, eğer, araba kullanmak işinizin temel bir unsuru ise, ehliyetinizin iptal edilmesi gibi,

• Daha farklı bir önemli neden olduğunu.

İşten çıkarılmanın, adil bir şekilde işleme koyulması gereklidir. Eğer, iş yerinizde adil bir disiplin işlemi uygulaması yoksa, bu işten çıkarılmayı haksız hale getirebilir.

Otomatik olarak, haksız zorunlu işten ayrılma veya işten çıkarılma

İşten çıkarılmanızın aşağıdaki olaylar sonucunda olduğunu kanıtlayabilirseniz, bu otomatik olarak, haksız işten çıkarılma olur;

• hamileliğiniz veya annelik izniniz;

• ebeveynlik izni veya bağımlılar için izin isteme talebiniz;

• sağlık veya güvenliği tehlikeye atacağına inandığınız bir olaya karşı, kendinizi veya işteki başkalarını korumak için önlem almanız;

• sendikaya üye olmanız veya bir sendikaya üye olmayı red etmeniz, veya uygun bir zamanda (bu, çalışma zamanlarınız dışında veya iş verenin izniyle çalışma saatleri içinde olabilir) sendika aktivitelerine katılmanız;

• yukarıdaki sebeplerden herhangi biri yüzünden zorunlu işten ayrılma için seçilmeniz;
• yasal bir çalışma hakkınızı ileri sürmeniz, eğer bunun, esas işten çıkarılma sebebiniz olduğunu kanıtlayabilirseniz;
• çalıştığınız iş yerinin başka bir iş verene devredilmesi veya başka bir iş veren tarafından satın alınması.

Zorunlu işten ayrılma ve haksız olarak işten çkarılma

Zorunlu işten ayrılma için seçilme eğer,

• gerçekten zorunlu emekliliği gerektirecek bir durum yoksa;

• eğer size danışılmadı veya sizinle başka seçenekler tartışılmadıysa;

• adil olmayan bir şekilde seçildiyseniz,

• haksız olarak işten çıkarılma olur.

Ayarlanmış olarak işten çıkarılma

Ayarlanmış olarak işten çıkarılma, iş vereniniz anlaşma şartlarına uymadığı için, istifa etmeye zorunlu bırakıldığınızı hissetmenizdir. Bir şey yapmadan önce yasal olarak danışın.

Yanlış işten çıkarılma

Eğer, iş vereniniz anlaşma şartlarınıza uymaz veya şartları değiştirirse, dava açmaya ve kayıplarınız için tazminat istemeye hakkınız olabilir.

Eğer, anlaşmanız önceden haber verilmeden sona erdirilirse, yanlış işten çıkarılma davası açabilirsiniz.

İş Yüksek Mahkemesi davaları

Yüksek İş Mahkemeleri (YİM) davalarına hazırlanmak

Bir şikayeti Yüksek İş Mahkemesine götürmek her zaman en son seçenek olarak düşünülmelidir. Yüksek Mahkemeler zaman alır ve lehinize sonuçlanmak zorunda değildir. YİM iş vereninizle olan ilişkinizi, bir daha orada çalışmak istemeyeceğiniz kadar kötü şekilde zedeleyebilir.

YİM başvurmadan önce ne istediğiniz konusunda çok kararlı olun ve uzman bir görüşe başvurun.

Size, başvurunuzu ücretsiz olarak yapmanız için sendikanız, hukuk merkezleri veya Vatandaşlık Danışma Büroları yardımcı olabilir.

Bir avukata danışmanız için maddi yardım mümkün olabilir ancak, genelde avukatın sizi Yüksek İş Mahkemesinde temsil etmesi için ücret ödenmez.

Yüksek Mahkemede kendinizi temsil edebilirsiniz veya bir avukat, danışmanlık hizmeti veren bir görevli veya sendikanızın bir görevlisi sizi temsil edebilir. Şu anda Yüksek Mahkeme davası başlatmak ücretsizdir.

Yüksek İş Mahkemesine Başvuru

Genelde davalar, şikayette bulunduğunuz olaydan sonra, üç ay eksi bir gün, içerisinde açılmalıdır. Yüksek Mahkemeler süre kısıtlamaları konusunda çok katıdırlar, siz de başvurunuzu, her zaman doğru zaman süreleri içinde yapmalısınızdır. Sizin için geçerli olan tarihler konusunda danışın.

Yakınınızdaki Vatandaşlık Danışma Bürolarınızdan veya İş Bulma Merkezi Artı’dan ET1 başvuru formu ve açıklayıcı kitapcığı alabilirsiniz.

Yüksek Mahkeme kararını takiben yeniden gözden geçirme veya itiraz

Eğer, yüksek mahkeme sizin lehinize sonuçlanmazsa, 14 gün içerisinde kararın tekrar gözden geçirilmesini isteyebilirsiniz veya 42 gün içerisinde karara itiraz edebilirsiniz.

İtiraz ederseniz, gelirinize bağlı olarak, sizi yasal olarak temsil etmek için maddi yardım mümkün olabilir.

Unutmayın, haklarınızdan faydalanma konusunda bir sorununuz olursa, bu sorunu en çabuk ve en etkili çözme yöntemi iş vereninizle konuşmak ve daha resmi yollara başvurmadan önce uzman birisinin görüşünü almaktır.